فهرست مطالب
Toggle1. مقداری را سرمایهگذاری کنید که توانایی از دست دادن آن را دارید
ریسک سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال، از بسیاری از بازارهای دیگر بیشتر است. در این دنیا هیچچیزی به جز نوسان تضمینشده نیست. علاوه بر آن، غالباً قوانین مشخصی در مورد ارزهای دیجیتال وجود ندارد. البته این بدان معنا نیست که این ارزها غیرقانونی هستند؛ بلکه در بیشتر کشورها هنوز قانونگذاری مشخصی در مورد آنها انجام نشده است. این ارزها را نمیتوان بیمه کرد و تضمینی برای فروش آنها (بهعنوان مثال در یک برهه زمانی خاص که نیاز به پول دارید) وجود ندارد.
ممکن است همین الان گوشی را بردارید و به نمودار قیمت ارزهای دیجیتال نگاه کنید و احساس کنید که قیمتها همیشه همینطور صعودی بودهاند؛ اما در واقع اینطور نیست. هیچ چیز در دنیا اینگونه کار نمیکند. قیمتها اصلاح میشوند، اخبار بد و منفی همیشه این قدرت را دارند که بازار را برای مدتی وارد فاز نزولی کنند.
شاید نزدیکترین و عینیترین مثال برای این قضیه، سقوط بازار در مه ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰) باشد. این مسلماً آخرین باری نبود که ارزهای دیجیتال روزهای بدی را سپری کردند و اتفاقات اینچنینی باز هم تکرار خواهد شد.
البته فراموش نکنید که میزان خطر برای ارزهای مختلف، متفاوت است. برای مثال، بیت کوین که اولین ارز دیجیتال جهان و پادشاه ارزهای دیجیتال است، بیش از ۱۰ سال قدمت دارد و احتمال نابودی آن از ارزهای دیگر کمتر است؛ اما باز هم این بدان معنا نیست که هیچ خطری بیت کوین را تهدید نمیکند.
2. تا میتوانید تحقیق کنید
توصیه میکنیم پیش از تصمیمگیری برای ورود به این بازار، زمان کافی را به تحقیق اختصاص دهید و تا میتوانید در این مورد مطالعه کنید. فقط با تحقیق و بررسی کافی میتوانید ارزش این بازار و همچنین ریسکهای آن را دریابید.
منابع داخلی و خارجی زیادی وجود دارند که میتوانند به شما دراینباره کمک کنند. سایت «ارزدیجیتال» یکی از منابعی است که آموزشهای پایهای و متنوعی را در مورد مفاهیم مرتبط با ارزهای دیجیتال ارائه میدهد. شما میتوانید از مطالب بخش «بیاموزید» و «آموزش سرمایهگذاری و ترید» این سایت استفاده کنید و همچنین با دنبالکردن اخبار، از جدیدترین رویدادهای این دنیا مطلع شوید. علاوه بر آن، مطالعه کتابهای مرتبط و شرکت در دورهمیها هم میتواند بسیار مفید باشد.
توصیه اکید ما به شما این است که از سؤالکردن نترسید. هر وقت که با مشکلی در رابطه با این مفاهیم مواجه شدید، حتماً بهدنبال پاسخ آن باشید و تا زمانی که پاسخ را نیافتید، دست از جستوجو نکشید. حتی اگر از شخصی سؤال کردید و پاسخ او بهنظرتان واضح یا قابلفهم نبود، باز هم سؤال خود را تکرار کنید تا متوجه شوید. اگر نکتهای را متوجه نشدید، تصور نکنید که تنها هستید. فراموش نکنید که دنیای ارزهای دیجیتال پر از مفاهیم جدید و اغلب پیچیده است و علاوه بر آن، افرادی در این فضا هستند که تمایل دارند از اصطلاحات سخت و دشوار استفاده کنند. بنابراین ناامید نشوید و سعی کنید از اشخاصی کمک بگیرید که فکر میکنید واقعاً مایلند به شما کمک کنند.
و در نهایت اینکه از افرادی که بهخاطر منافع خود به شما پیشنهاد خرید یا سرمایهگذاری میدهند پرهیز کنید. همیشه این سؤال را از خود بپرسید که آیا از سرمایهگذاری من، نفعی (از هر نوعی) متوجه شخص مقابل هست یا خیر؟ شاید در مقوله سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال، صحبت با افراد تا حدودی بدبین هم مفید باشد. برخی از افراد هستند که بهطور پیشفرض، با رویکرد بدبینانه به مسائل نگاه میکنند و جوانب منفی را در نظر میگیرند. حداقل منفعتی که صحبت با این افراد میتواند داشته باشد این است که دید شما را گستردهتر میکند و باعث میشود به نکاتی فکر کنید که پیشتر فکر نمیکردید.
3. «ترس از دست دادن» را از خود دور کنید
«ترس از دست دادن» در دنیای ارزهای دیجیتال بسیار رایج است و از اصطلاح «فومو» (مخفف Fear of Missing Out) برای اشاره به آن استفاده میشود. تجربه نشان داده که این ترس بههمان اندازه که رایج است، مخرب هم هست. ترس از دست دادن میتواند کل سرمایهای که شما در طول عمر خود جمعآوری کردهاید را به باد دهد. البته اگر دقیقتر نگاه کنیم، متوجه میشویم که این نکته هم به نوعی با نکته قبلی در ارتباط است. ترس از دست دادن باعث میشود که شما بهصورت هیجانی و بدون تحقیق کافی دست به عمل بزنید. مسلماً نتیجه هر اقدام بدون فکری، چیزی جز ناکامی نیست.
یکی از استدلالهای معروفی که معمولاً برای جذب شما به بازار ارزهای دیجیتال مطرح میشود، این است که «تا الان هر کسی و در هر قیمتی که بیت کوین خریده، سود کرده است». بله این حرف اشتباه نیست؛ در این سالها، حتی اگر روی تمام اوجهای قیمتی بیت کوین هم خرید کرده باشید، احتمالاً در بلند مدت سود کردهاید. اما فقط کسانی طعم این سود را میچشند که بتوانند بعد از ریزشهای سنگین احساسات خود را کنترل کنند و ارزشان را با ضرر نفروشند. این ایمان قوی فقط از کسانی برمیآید که دقیقاً میدانند روی چه چیزی سرمایهگذاری کردهاند.
بهترین و منطقیترین کار این است که بدانید واقعاً در حال خرید چه چیزی هستید و نسبت به ماهیت ارزهای دیجیتال شناخت واقعی پیدا کنید.
این که یک نرمافزار معاملاتی را باز کنید و روند رشد ارزهای مختلف در ۲۴ ساعت گذشته را رصد کنید، اسمش تحقیق نیست. در جامعه ارزهای دیجیتال افرادی هستند که با تکنیکهای خاص خود تعمداً قیمت را بالا میبرند و یا اصطلاحاً قیمت را «پامپ» میکنند. سعی کنید در دام این افراد نیفتید و باز هم تأکید میکنیم که تحقیق کنید، تحقیق کنید و باز هم تحقیق کنید.
4. به پروژههای بیش از حد خوب و رویایی مشکوک باشید
مانند هر بازار مالی دیگری، دنیای ارزهای دیجیتال هم پر از افراد حقهباز و کلاهبردار است. در این دنیا هر روز با افرادی مواجه میشوید که ادعا میکنند پروژه آنها قرار است جایگزین بیت کوین شود؛ اما از هر صد پروژه، شاید یکی موفق و ماندگار شود.
البته در برخی از مواقع تبلیغاتی وجود دارند که کلاهبرداری هم نیستند و واقعاً جدی هستند؛ اما مشکل آنها این است که فقط جنبه خوب ماجرا را به شما نشان میدهند و این وظیفه شماست که جوانب منفی را هم کشف کنید. بهعنوان مثال، صرافیهای ارز دیجیتالی وجود دارند که به شما اجازه میدهند از اهرمهای ۱۰۰ برابری در معاملات مارجین استفاده کنید. خب این امکان فوقالعادهای است و در صورت موفقیت، شانس کسب سود شما را بهشکل قابلتوجهی افزایش میدهد؛ اما اگر اوضاع بر خلاف پیشبینی شما حرکت کند، ضرر وحشتناکی را تجربه میکنید.
۵. اعتماد نکنید؛ راستیآزمایی کنید
هرجا که پول زیاد باشد، کلاهبرداران هم هستند. همانطور که گفتم، دنیای ارزهای دیجیتال هم از این قاعده مستثنی نیست. کلاهبرداران برای فریب شما چند راه حل ساده دارند:
- معرفی پروژههای اسکم و تبلیغ توکنهای بیارزش
- معرفی طرحهای پانزی، هرمی و شبکهای
- استخراج ابری (وعده سودهای نجومی در ازای اجاره هشریت)
- حملات فیشینگ و سرقت اطلاعات حساس، از طریق ایمیلها، پشتیبانی جعلی وبسایتها و ایردراپهای جعلی
- صرافیها و کیف پولهای جعلی
- سوءاستفاده از نام اشخاص شناختهشده و دریافت مبالغی به بهانه خیریه، قرعهکشی و …
تمامی این موارد بهسادگی قابل تشخیص هستند؛ کافی است چند دقیقه هیچ کاری نکنید و فقط منطق سودهایی که به شما پیشنهاد میدهند را بررسی کنید. اگر کوچکترین نقطه تاریکی دیدید از سرمایهگذاری صرفنظر کنید.
اگر بخواهیم به یکی از نزدیکترین نمونهها اشاره کنیم، اخیراً ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی در یک برنامه کمدی به نام Saturday Night Live شرکت کرد. او در این برنامه با هویت واقعی خود حضور نداشت و در نقش یک متخصص ارزهای دیجیتال به نام لوید اُسترتاگ (Lloyd Ostertag) ظاهر شد. بعد از این برنامه، تیمی از کلاهبرداران حساب جعلی توییتری منتسب به این برنامه را ایجاد کردند و از طریق آن، ۱۰۰,۰۰۰ دلار از سرمایه کاربران را به سرقت بردند. آنها به قربانیان خود وعده جایزهای بزرگ در قالب ارزهای دیجیتال را دادند و از آنها خواستند برای تأیید حسابهای خود، مبالغ کوچکی را در قالب ارز دیجیتال واریز کنند. همین مبالغ کوچک و ناچیز در نهایت به یک کلاهبرداری بزرگ تبدیل شد، بدون اینکه جایزهای در کار باشد.
6. قیمت یک ارز دیجیتال به تنهایی چیزی را مشخص نمیکند
ماهیت ارزهای دیجیتال با یکدیگر متفاوت است و بههمان نسبت، سیستم ارزشگذاری آنها هم با یکدیگر فرق میکند. بهبیان دیگر، جهان ارزهای دیجیتال یک جهان آزاد است که در آن هر کسی مختار است ارزی با ویژگیهای منحصربهفرد خود را توسعه دهد. برخی از این ارزها با هدف تقلید از بیت کوین متولد میشوند و برخی دیگر، در پی حل مشکلات دیگری هستند.
البته درست است که در این دنیا همهچیز آزاد است؛ اما موفقیت تضمینشده نیست. بنابراین هر توسعهدهندهای از روشهای خاص خود برای دستیابی به موفقیت استفاده میکند. بهعنوان مثال ممکن است یک ارز دیجیتال قیمت کمی داشته باشد؛ اما تعداد کوینهای آن بهقدری زیاد باشد که حجم بازار زیادی را برای آن به وجود بیاورد. کاردانو نمونه خوبی از چنین پروژههایی است. در زمان نگارش این مقاله، قیمت کاردانو (ADA) برابر با ۱.۵۷ دلار است؛ اما این ارز دیجیتال از لحاظ حجم بازار در رتبه پنجم سایت کوینمارکتکپ قرار دارد. از طرف دیگر، بیت کوین ارز دیجیتالی با عرضه محدود است؛ اما قیمت آن بهقدری زیاد است که باعث شده این ارز دیجیتال در رتبه اول این سایت قرار بگیرد.
بنابراین اگر قیمت ارزی ۱ دلار است، به این معنی نیست که ارزش آن از ارزی با قیمت ۵ دلار کمتر است؛ بسیاری از پروژهها تعمداً تعداد واحدهای بیشتری را برای ارز خود در نظر میگیرند تا برای ریزپرداختها مناسبتر باشد (شما باشید ترجیح میدهید برای یک فنجان قهوه یک واحد ارز پرداخت کنید، یا ۰.۰۰۰۰۰۱ واحد؟).
برای سنجش اعتبار یک ارز دیجیتال، بهتر است از خود سؤال کنید که هدف این ارز چیست و چرا به وجود آمده است؟ توسعهدهندگان آن چه کسانی هستند و چه سابقهای دارند؟ آیا کد این ارز در سایتهایی مانند گیتهاب بهطور مداوم ویرایش میشود یا خیر؟ الگوریتم اجماع آن از نوع اثبات کار است یا اثبات سهام (یا گزینهای دیگر)؟ اگر الگوریتم اجماع آن از نوع اثبات کار است، هش ریت شبکه آن بهنسبت سایر شبکهها چقدر است؟
بهبیان دیگر، هر پروژهای را با خودش مقایسه کنید و آن را نسبت به خودش بسنجید، نه نسبت به بیت کوین.
۷. اگر کلیدهایتان را ندارید، شما مالک ارز نیستید!
یکی از شباهتهای ارزهای دیجیتال با داراییهایی مانند طلا یا پول نقد، این است که مالکیت آنها در هیچجای خاصی ثبت نمیشود و دارنده آنها، صاحب آنهاست. بنابراین اگر این داراییها گم یا دزدیده شوند، برای همیشه از دست رفتهاند.
به همین علت است که متخصصین ارزهای دیجیتال، نگهداری این ارزها را در حساب صرافیها توصیه نمیکنند.
صرافیهای ارز دیجیتال در حقیقت واسطههایی هستند که کلیدهای خصوصی شما را در نزد خود نگهداری میکنند. احتمالاً میدانید که یکی از اهداف اولیه ارزهای دیجیتال، حذف واسطه بود. بنابراین منطقی نیست که برای نگهداری این ارزها دوباره به واسطهها اعتماد کنیم؛ اما علاوه بر این قضیه، دلایل دیگری هم وجود دارند که شما را مجاب کنند تا از کیف پولهای صرافیها استفاده نکنید.
همانطور که در قسمتهای قبل گفتم، در اکثریت کشورهای جهان قانونگذاری مشخصی در مورد ارزهای دیجیتال وجود ندارد. بنابراین اگر این صرافیها هک شوند و یا داراییهای شما را بدزدند، بازیابی آنها واقعاً سخت خواهد بود. خبر بد این است که این دو مورد (هک و سرقت) در صرافیهای ارز دیجیتال بسیار رایج است. هک صرافیهای Mt. Gox و کوکوین (KuCoin) و کلاهبرداری صرافی ترکیهای تادکس (Thodex)، سه مورد از مطرحترین این اتفاقات هستند.
مشکل دیگری که وجود دارد این است که این صرافیها، هر وقت که بخواهند، میتوانند دسترسی شما به داراییهایتان را مسدود کنند. این مسئله برای ما ایرانیها بسیار ملموس و قابلدرک است. صرافیهای ارز دیجیتال خارجی به دلایل قانونی و امنیتی زیادی میتوانند دسترسی ایرانیها به ارزهای دیجیتالشان را مسدود کنند و کاربران ایرانی هم باید این مسئله را بپذیرند. علاوه بر این، زیرساخت برخی از این صرافیها بهشکلی نیست که بتوانند در ۲۴ ساعت شبانهروز به کاربران خود خدمات دهند و ممکن است در ساعاتی از شبانهروز (علیالخصوص در زمانهای ترافیک شبکه) پاسخگو نباشند.
در یک کلام، نگهداری ارزهای دیجیتال در حساب صرافیها مساوی است با نداشتن مالکیت قطعی آنها.
اما با همه این اوصاف، اگر نخواهیم وظیفه نگهداری از کلیدهای خصوصی را به یک شخص سوم واگذار کنیم، باید خودمان مسئولیت آن را بر عهده بگیریم. کلید خصوصی در کیف پولهای ارز دیجیتال، یک عبارت ۱۲ تا ۲۴ کلمهای است که در یک ترتیب مشخص ارائه میشود. این ۱۲ تا ۲۴ کلمه «عبارت بازیابی» نام دارند.
وظیفه شما این است که این عبارت بازیابی را در جایی یادداشت کنید، تمام توان خود را در نگهداری از آن بهکار بگیرید، آن را در اختیار کسی قرار ندهید و بههیچوجه آن را فراموش یا مفقود نکنید. اگر هریک از این اتفاقات بهوقوع بپیوندد، باید داراییهای خود را ازدسترفته بدانید. فراموش نکنید که کیف پولهای ارز دیجیتال مانند کارتهای بانکی شما نیستند که اگر رمز آنها را فراموش کردید، به بانک بروید و مشکل را حل کنید. در دنیای ارزهای دیجیتال هیچ واسطهای وجود ندارد و همهچیز برعهده خود شماست.
8. لازم نیست حتماً یک واحد کامل بیت کوین (یا ارزهای دیگر) را بخرید
در هنگام خرید ارزهای دیجیتال، هیچ لزومی برای خرید یک واحد کامل وجود ندارد. بهعنوان مثال، بیت کوین تا هشت رقم اعشار تقسیمپذیر است و شما مجبور نیستید که یک بیت کوین کامل بخرید.
این ویژگی به شما این امکان را میدهد که بهاندازه موجودی دلاری (یا ریالی) خود، ارز دیجیتال بخرید. برای مثال میتوانید به یک صرافی ارز دیجیتال مراجعه کنید و بهاندازه ۱ میلیون تومان ارز دیجیتال بخرید.
۹. احتمال قانونگذاریهای آینده و تخصیص مالیات را نادیده نگیرید
در قسمتهای مختلف این مقاله اشاره کردیم که در بیشتر کشورها، هنوز قانونگذاری مشخصی در مورد ارزهای دیجیتال انجام نشده است؛ اما این به این معنی نیست که احتمال قانونگذاری در آینده هم وجود ندارد. معمولاً نهادهای گوناگونی در قانونگذاری جنبههای مختلف این حوزه دخیل هستند.
اینکه قانونگذاری ارزهای دیجیتال بهخودیخود مسئله خوب یا بدی است، موردبحث این مقاله نیست؛ اما نکته مهم در اینباره، پایدار نبودن وضعیت فعلی است. بهعنوان مثال، علیرغم قانونگذاری کامل حوزه ماینینگ در سال گذشته و صدور مجوز برای استخراج قانونی، این احتمال میرود که با رسیدن به فصل گرما و افزایش مصرف برق در کشور، فعالیت ماینرها بهدلیل کمبود برق، بهصورت مقطعی تعطیل شود. این اتفاق در زمان نگارش همین مقاله رخ داده و در پی قطعی گسترده برق در کشور، رئیس جمهور مستقیماً دستور داد که هرگونه فعالیت استخراج تا پایان شهریور ۱۴۰۰ تعطیل شود.
همچنین گاهی بهدلیل تداخل حوزههای قانونگذاری، ممکن است چند نهاد گوناگون تصمیمات مختلفی را برای یک موضوع خاص اتخاذ کنند. بهعنوان مثال، در هفتههای اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی در نامهای به نهادهای اجرایی، خواستار مسدودکردن درگاههای پرداخت صرافیهای ارز دیجیتال داخل کشور شد. اما از سوی دیگر، بانک مرکزی اعلام کرد که از هرگونه اقدام شتابزده در این زمینه خودداری میکند و در نهایت، رئیس جمهور دستور جلوگیری از انسداد درگاههای پرداخت صرافیها را صادر کرد.
10. احساسات خود را در مقابل نوسانات قیمت کنترل کنید
قیمت ارزهای دیجیتال ممکن است لحظهبهلحظه و ساعتبهساعت تغییر کند. این نوسانات نباید باعث نگرانی شما شود و کل زندگیتان را تحتتأثیر قرار دهد. فراموش نکنید که اگر هدف شما از خرید ارزهای دیجیتال سرمایهگذاری بلندمدت است، نوسان مقطعی قیمت آنها نباید زندگیتان را مختل کند. به جای آن، باید سعی کنید بر اهداف بلندمدت خود متمرکز شوید.
ممکن است شما ارزی مانند بیت کوین را خریداری کنید و دقیقاً فردای همان روز، خبر سقوط قیمت بیت کوین را بشنوید. در این صورت، باید آرامش خود را حفظ کنید و اطمینانخاطر داشته باشید که قیمت در طولانیمدت دوباره به حالت صعودی باز خواهد گشت. اگر از خرید خود احساس پشیمانی کنید و یا احساس کنید فرصت خرید در قیمت کمتر را از دست دادهاید، زندگی واقعاً برایتان عذابآور خواهد شد.
1. مقداری را سرمایهگذاری کنید که توانایی از دست دادن آن را دارید
ریسک سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال، از بسیاری از بازارهای دیگر بیشتر است. در این دنیا هیچچیزی به جز نوسان تضمینشده نیست. علاوه بر آن، غالباً قوانین مشخصی در مورد ارزهای دیجیتال وجود ندارد. البته این بدان معنا نیست که این ارزها غیرقانونی هستند؛ بلکه در بیشتر کشورها هنوز قانونگذاری مشخصی در مورد آنها انجام نشده است. این ارزها را نمیتوان بیمه کرد و تضمینی برای فروش آنها (بهعنوان مثال در یک برهه زمانی خاص که نیاز به پول دارید) وجود ندارد.